Wekelijks 20 meldingen van ouderen(mis)behandeling

In Vlaanderen werden vorig jaar 967 situaties van ouderenmis(be)handeling geregistreerd door VLOCO, de CAW’s en hulplijn 1712. “Dit cijfer geeft een genuanceerd beeld over het voorkomen van geweld bij ouderen vanaf 60 jaar. Het geweld wordt doorgaans gepleegd door een persoon die een persoonlijke of professionele vertrouwensrelatie met de oudere heeft.

Slechts 1 op de 2 ouderen durft erover te spreken

Ondanks de ruimte media-aandacht tijdens de coronacrisis voor de toegenomen stress bij ouders, mantelzorgers en professionele hulpverleners, blijft het voor de betrokkenen – zowel het slachtoffer als de pleger – moeilijk om de stap naar de hulpverlening te zetten. ”Het aantal meldingen in Vlaanderen is dus sowieso het topje van de ijsberg,” waarschuwt VLOCO. “En dat heeft te maken met het taboe rond het thema. Slechts 1 op de 2 ouderen spreekt er met iemand over of doet een aangifte.”

Uit de oproepen naar hulplijn 1712 en meldingen bij VLOCO blijkt dat psychische mis(be)handeling het vaakst voorkomt, gevolgd door fysieke mis(be)handeling en financieel misbruik. Ongeveer 70 % van de plegers zijn mensen uit de naaste omgeving, zoals de partner of (schoon)kinderen. Bovendien zijn dat net de personen die een of andere vorm van zorg opnemen. Uit de meldingen blijkt dat het vaak gaat om situaties van overbelasting of om onkunde van de pleger. Binnen een dergelijke ontspoorde zorg is er zelden sprake van slechte bedoelingen.

Praten helpt het taboe te doorbreken

Volgens VLOCO en hulplijn 1712 is er meer aandacht nodig voor geweld op en mis(be)handeling van ouderen in de thuissituatie en in woonzorgcentra. “Alleen door erover te praten, kan het taboe worden doorbroken. Er wordt nog al te vaak gezwegen door schaamte, externe druk, loyaliteitsconflicten of de afhankelijkheid tussen de oudere en de verzorger,” zegt VLOCO. Ouderenmis(be)handeling dreigt een hardnekkig, structureel probleem te worden als de overheid en zorgorganisaties hier geen acties tegen ondernemen. Door de stijgende vergrijzing van de bevolking en bijgevolg de hogere vraag naar ouderenzorg, zal de groep van ouderen die een of andere vorm van geweld meemaken alleen maar groter worden, als we niets ondernemen.

Signaleren herkennen en bespreekbaar maken

Hulplijn 1712 zet blijvend in op sensibiliseringscampagnes voor de ruime bevolking, zodat betrokkenen zich daarin herkennen en sneller hulp zoeken. Anderzijds geeft VLOCO aan dat er ook nood is aan acties gericht op professionele zorgverleners, zodat zij tijdig signalen leren oppikken én over de middelen beschikken om geweldsituaties aan te pakken. We moeten hun deskundigheid aanscherpen. Zij spelen een sleutelrol in het bespreekbaar maken van de signalen en liefst vóórdat de situatie escaleert. “Want professionele zorgverleners weten niet altijd hoe eraan te beginnen of wie te contacteren. Of ze vragen zich af of ze door situaties te melden het vertrouwen van hun cliënt verliezen,” geeft VLOCO aan.

Niets doen is geen optie: geweld lost zichzelf niet op.

Els Messelis vult aan: “Ook professionals kunnen hun samenwerking verder uitbreiden door een ‘chain of action’ op te zetten. En als samenleving kunnen we een pleidooi houden voor een warme samenleving waar verbindend i.p.v. kwetsend of vermijdend wordt gecommuniceerd. Daarom organiseert Odisee Hogeschool  samen met VLOCO op 18 oktober een studiedag te waar ouderenmis(be)handeling, multidisciplinair samenwerken en verbindende communicatie centraal zullen staan.” Geïnteresseerden kunnen zich hier pre-registreren.

VLOCO en CAW Oost-Vlaanderen zetten dit jaar in op geanimeerde instructievideo’s voor professionele hulpverleners. “Zo krijgen hulpverleners een duidelijker beeld over wat VLOCO en het CAW kunnen betekenen in zo’n situaties,” zegt Lily De Clercq, stafmedewerker ouderenmis(be)handeling bij VLOCO,  “Niets doen is geen optie: geweld lost zichzelf niet op.”

Meer weten

• Waarover gaat ouderenmis(be)handeling? Waar kan je terecht als professionele hulpverlener, slachtoffer of pleger? Info hierover vind je in dit PDF-document.
• Infographics rond meldingen en vormen van ouderenmis(be)handeling, en rond profiel van het slachtoffer / de pleger lees je in dit PDF-document.

Vormingsaanbod rond ouderenmis(be)handeling

• Op 18 oktober 2022 organiseert Odisee Hogeschool in samenwerking met VLOCO en andere partners een studiedag rond dit ontwerp. Interesse? Pre-registreer je hier.
• Op 23 november 2022 vindt een webinarreeks plaats voor eertelijnsprofessionals, specifiek over ouderenmis(be)handeling, georganiseerd door Vivel. Deze reeds kadert in diverse bijscholingen omtrent intrafamiliaal geweld in samenwerking met Domus Medica en vivel. Meer info: klik hier.

Over VLOCO

VLOCO, het Vlaams Ondersteuningscentrum Ouderenmis(be)handeling, maakt deel uit van CAW Oost-Vlaanderen en is het rechtstreekse aanspreekpunt voor professionelen die met de problematiek van ouderenmis(be)handeling worden geconfronteerd.

Initiatiefnemers

VLOCO, de CAW’s en hulplijn 1712 brengen jaarlijks, naar aanleiding van de Internationale Dag tegen Ouderenmis(be)handeling op 15 juni, een persbericht uit om de problematiek van ouderenmis(be)handeling in de kijker te plaatsen. Ook andere organisaties erkennen het belang om ruchtbaarheid te geven aan het thema en onderschrijven daarom mee dit persbericht, zoals:

• Odisee Hogeschool
• Brussels Meldpunt Ouderenmis(be)handeling
• Coponcho
• Domus Medica
• Federale Bemiddelingscommissie
• Federale Neutrale Beroepsvereniging Verpleegkundigen
• Liberale Mutualiteit / Diensten Maatschappelijk Werk Liberale Mutualiteit
• Liever Thuis LM
• Nationaal Verbond Socialistische Mutualiteiten/ Solidaris
• Steunpunt Mantelzorg
• Dr. Liesbeth De Donder – Agogische Wetenschappen Vrije Universiteit Brussel
• Vivel
• Vlaamse Ouderenraad
• Werkgroep Klinische Ouderenpsychologie / Divisie Klinische Ouderenpsychologie, VVKP