"Het is niet gewoon wat praten en zeggen dat het wel goed komt. Slachtofferhulp is een professionele aanpak voor mensen die een schokkende gebeurtenis meemaakten. "

Joni: Dat was een spannende dag, maar een die me veel voldoening gaf. Ik voelde me er heel welkom en de leden van de commissie zijn echt begaan met het thema. Zij hadden op dat moment al heel veel getuigenissen gehoord rond misbruik in de kerk. Het doet deugd dat de stem van de slachtoffers ook in zo’n commissie gehoord wordt. Ik kreeg heel concrete vragen over hoe slachtofferhulp precies werkt, wat CAW doet en hoe we werken rond seksueel geweld. Ik ging content naar huis met het besef dat het toch wel heel belangrijk is wat wij doen.  

Ik zag je bijdrage. Je deed het schitterend en kreeg veel lof van een aantal parlementsleden.  

Joni: Ik hoop dat ze een beter zicht hebben op wat Slachtofferhulp kan betekenen. Want vaak denken mensen dat slachtofferhulp een beetje babbelen is en iemand wat over de rug wrijven en zeggen dat het allemaal wel goed komt. Maar het is echt een professionele aanpak. Mensen die iets schokkend meemaken, reageren normaal op een abnormale gebeurtenis. Onze rol zit o.a. in dat normaliserende. Het is heel normaal dat mensen het gevoel hebben dat ze gek aan het worden zijn, dat ze verward en vergeetachtig kunnen zijn, want een traumatische gebeurtenis doet heel wat met je brein. We geven tools en informatie over hoe ze terug een beetje controle over hun leven kunnen krijgen. We begeleiden hen daarin, maar pakken het niet over. De regie blijft bij de persoon zelf. Het klink raar als wij zeggen dat het leuk werk is, want het is vaak heftig en zwaar. Maar wij doen onze job heel graag.  

“Het is heel normaal dat mensen het gevoel hebben dat ze gek aan het worden zijn, dat ze verward en vergeetachtig kunnen zijn, want een traumatische gebeurtenis doet heel wat met je brein.”

Wat doe jij precies bij CAW? 

Joni: Ik ben begonnen als hulpverlener Slachtofferhulp in wat toen nog CAW De Mare heette. Zes jaar leek me toen de houdbaarheidsdatum om dit werk te doen. Maar kijk: na 15 jaar ben ik er nog. En die jaren zijn voorbijgevlogen. Ik werk als teamcoördinator Slachtofferhulp en 1712, waar ik mensen aanstuur en coach en ook beleidswerk doe. 

Hoe ziet jouw week eruit? 

Joni: Dat is heel gevarieerd. Deze week startte met een opleidingsdag voor leidinggevenden rond ontwikkelingsgesprekken. Op dinsdag is er teamvergadering met het team slachtofferhulp of een overleg waar de moeilijkste cases besproken worden. Er was ook een overleg rond onze medewerkersdag want CAW Antwerpen bestaat 10 jaar en wij willen onze collega’s een extra toffe dag bezorgen. Dan zijn er nog de terugkerende dingen: mails, opvolggesprekken, to do’s. En vandaag is er dit interview en ben ik ook bezig met de jaarverslagen voor slachtofferhulp. 

Wat maakt het zo bijzonder om voor slachtofferhulp te werken? 

Joni: Dat is voor iedereen anders, maar wat ik vaak hoor van collega’s is dat ze veel voldoening halen om getuige te mogen zijn van de veerkracht van mensen. Je kan ernstige dingen meemaken en toch de draagkracht hebben om dat te verwerken en daar zelfs kracht uit te halen. Het kan ook iedereen overkomen. Als wij het over kwetsbaarheid hebben, gaat het vaak over financiële status of armoede. Maar kwetsbaarheid binnen slachtoffers, dat kan gaan over je ouders, je kinderen of jezelf. Daar komt bij dat mensen en zeker slachtoffers, geen hulpvragers zijn. Als ze dan de moed hebben om je te contacteren en jij hen daarin kan bijstaan, hen een beetje het bos door de bomen kan laten zien, dan geeft dat heel veel voldoening. 

Mensen hebben soms moeite met het woord slachtoffer en veronderstellen dan misschien dat ze slachtofferhulp niet nodig hebben?

Joni: Soms willen mensen het wel benoemen, omdat het een erkenning is van wat ze hebben meegemaakt. Maar voor sommige mensen is het te confronterend. Je ziet dat vaak bij een koppel waar er intrafamiliaal geweld is, of mensen zeggen dat zij wel iets erg hebben meegemaakt, maar dat er mensen zijn die nog ergere dingen meemaken. Daarom is het zo belangrijk om goed en empathisch te luisteren: Wat is de precieze vraag? Waar heeft deze persoon nood aan? Dat kan gaan over begeleiding, maar ook over lotgenotencontact. Dat is het belang van die vierde pijler binnen slachtofferhulp. Naast emotionele, juridische en praktische ondersteuning, zullen we ook toeleiden of verwijzen.  

 Je werkt ook voor het opvangteam van CAW Antwerpen, wat is dat precies? 

 Joni: Dat zijn hulpverleners van verschillende diensten die zich geëngageerd hebben om collega’s bij te staan die een schokkende gebeurtenis op de werkvloer meemaakten, een cliënt die agressief werd of iemand die overlijdt bijvoorbeeld. Want vaak vinden collega’s dat part-of-the-job, maar kan het toch heftig zijn en is het belangrijk om stil te staan bij wat het met jou of met je team deed. We bekijken dan of ze nood hebben aan een gesprek. Of we plannen een groepsgesprek met het team om die eerste gevoelens, die schokkende gebeurtenis op te vangen. En aan psycho-educatie te doen: het is oké dat je onder de indruk bent, het is normaal dat je dingen niet goed onthoudt. Niet iedereen gaat op dit aanbod in, maar het feit dat de mogelijkheid er is, doet vaak al heel veel bij collega’s. 

“Wij zien de lelijke kanten van de wereld, hé. Ik probeer daar een dosis positiviteit tegenover te zetten en een ander perspectief: ik kan heel dankbaar zijn voor alles wat in mijn eigen leven goed gaat.”

 Als je mag dromen over de toekomst van Slachtofferhulp, waaraan denk je dan? 

 Joni: Dan zie ik een nog betere samenwerking met onze basispartners zoals slachtofferbejeging van de politie en slachtofferonthaal bij justitie. Slachtoffers zouden niet mogen voelen dat het om aparte diensten gaat. We werken al heel goed samen, maar het kan nog beter. Ik droom ook van nog korter op de bal kunnen spelen. Het is belangrijk om zo snel mogelijk na de feiten te helpen, niet meteen in de eerste fase, maar wel snel in de verwerkingsfase. Dan kan je gerichter werken en is de duurtijd van een traject mogelijk minder lang voor een slachtoffer. 

En voor jezelf? 

Joni: Ik ben iemand die positief in het leven staat en die probeert te verbinden met mensen en warm in gesprek te zijn en dat wil ik blijven doen. Collega’s zeggen soms wel eens dat ik alles te veel door een roze bril bekijk. Ik noem dat gezond-naïef. Wij zien de lelijke kanten van de wereld, hé. Ik probeer daar een dosis positiviteit tegenover te zetten en een ander perspectief: ik kan heel dankbaar zijn voor alles wat in mijn eigen leven goed gaat. Ik ben ook gegroeid en volwassen geworden met mijn team. Het is heel mooi om te kunnen doen wat wij doen samen met mensen die hetzelfde doel en visie hebben.  

Welke eigenschappen moet een hulpverlener van slachtofferhulp hebben?  

Joni: Een gezonde dosis empathie en zelfreflectie. Je moet naar jezelf kunnen kijken en je afvragen: ‘Wat doet dit met mij? Hoe zit ik in een gesprek? Hoe kan ik groeien?’. Je moet ook een teamplayer zijn, want je hebt elkaar nodig. En soms denk dat je een klein beetje gek moet zijn. Er mag een gezonde hoek af zijn. En werken bij Slachtofferhulp verandert je als persoon. Want je maakt heftige dingen mee door de ogen van iemand anders en dat heeft een impact op jou als persoon en het zal ook je mensbeeld of maatschappij beeld een stukje veranderen. 

Krijgen jullie veel reacties op wat jullie doen? 

Joni: We hebben sinds kort een stoefmuur met berichtjes en bedankingen van mensen, uiteraard geanonimiseerd. Soms krijgen we chocolaatjes of belt er iemand om te vertellen hoe deugd een gesprek heeft gedaan. We startten ook met een zelfzorgteam want met onze drukke permanenties en teamvergaderingen vergeten we wel eens stil te staan bij onze job. Het is goed dat we daar extra aandacht aan besteden, want we mogen echt fier zijn op wat wij doen. En ik ben ontzettend fier op mijn team! 

Ook dit gesprek heeft deugd gedaan. Het is er een om in te kaderen en aan de stoefmuur te hangen van Slachtofferhulp CAW Antwerpen.

Meer informatie

Was je zelf betrokken bij een schokkende gebeurtenis of ken je iemand die extra ondersteuning nodig heeft? Je vindt Slachtofferhulp van CAW in heel Vlaanderen en Brussel. 

De bijdrage van Joni Janssens in de parlementaire onderzoekscommissie kan je herbekijken op de website van De Kamer.

Wil je zelf een sterkmaker worden bij CAW? Check onze vacatures. 

Beeld: Atilla Erdem
Interview: Annik Verheyen