Partner ben je soms maar even, ouder ben je voor het leven.

Dag Lutgart en Inez, wat is dat eigenlijk, een hoogconflictueuze scheiding?

Lutgart: ‘Bij een hoogconflictueuze scheiding is er sprake van een overweldigend conflict tussen de ouders. Ze bevinden zich in een strijdfase. Het vraagt veel energie van elke partner om overeind te blijven staan en niet overspoeld te raken. Daarbij ontstaat er soms een houding van: als ik het niet kan hebben zoals ik het wil, dan mijn partner ook niet.’
Inez: ‘Het is in zo’n scheiding ontzettend belangrijk om het perspectief van de kinderen binnen te brengen. Hun belangen dreigen soms onzichtbaar te worden, terwijl de ouders vaak denken dat ze net die belangen aan het nastreven zijn. Ouders zitten in een overlevingsmodus. Vanuit die modus kunnen ze op erg uiteenlopende manieren reageren: de ene persoon stelt zich erg dwingend, eisend of manipulatief op, terwijl een ander type persoon op de vlucht slaat en zich machteloos of moedeloos kan voelen.’

Om aan de noden van deze doelgroep tegemoet te komen, startten jullie in 2021 het hulpverleningsaanbod Ouderschap in complexe scheiding. Hoe kwam dit tot stand?

Lutgart: ‘Onder impuls van het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp (IROJ) ontstond de werkgroep hoog-conflictscheiding. Met deze werkgroep brachten we het Limburgse aanbod rond scheiding in kaart. Deze denkoefening bracht enkele hiaten aan het licht, waaronder een gesubsidieerd begeleidingsaanbod voor ouders en kinderen in hoog-conflictscheidingen. In een tweede stap werkten we een intersectorale visie uit op hulpverlening na scheiding. Die visie vormde het uitgangspunt voor een gespecialiseerde jaaropleiding Werken met complexe scheidingen. De Interactie-Academie rolde deze opleiding voor ons uit. Het gesubsidieerde hulpverleningsaanbod ‘Ouderschap in complexe scheidingen’ (OCS) is de vertaling van deze opleiding naar de praktijk.’

Het is in zo’n scheiding ontzettend belangrijk om het perspectief van de kinderen binnen te brengen. Hun belangen dreigen soms onzichtbaar te worden.

Hoe kreeg het aanbod concreet vorm?

Lutgart: ‘Het OCS-team bestaat uit hulpverleners uit drie bestaande CAW Limburg-teams (Team Gezins- en relationeel welzijnswerk, Team Bezoekruimte en het Jongerenaanbod van het CAW (JAC), nvdr) die doorheen de jaren vanuit de praktijk reeds een eerste ervaring rond het thema opbouwden. Hun expertise werd verder gevoed door de jaaropleiding. Het OCS-team werkte vervolgens een draaiboek uit waarin het ontstaan, het begeleidingstraject en de methodiek een plek kregen.’
Inez: ‘In praktijk werken we aan het conflict tussen de partners en aan de relatie tussen ouders en kinderen. Mensen zijn immers geneigd vanuit hun ouderlijke verantwoordelijkheid gepaste zorg voor hun kind te willen dragen. Partner ben je soms maar even, ouder ben je voor het leven.’
Lutgart: ‘Uit onderzoek blijkt dat kinderen voldoende ontwikkelingskansen krijgen als één van beide ouders het ouderschap op een goede manier opneemt. Door ouders apart de keuze te laten om in begeleiding te komen en hen niet te forceren om samen te zitten, geven we het ouderschap en de ontwikkeling van kinderen zo veel mogelijk kansen.’

Hoe komen gezinnen bij het OCS-team terecht?

Inez: ‘Mensen kunnen niet rechtstreeks met het team contact opnemen. De aanmelding gebeurt steeds via een gerechtelijke doorverwijzing zoals een vonnis, beschikking, maatregel of een beslissing van het parket. Het gaat hierbij steeds om ouders die minimum één jaar gescheiden leven en met kinderen tussen 0 en 21 jaar.’

Kun je iets meer vertellen over de wisselwerking tussen het OCS-team en de rechtbank en het parket?

Lutgart: ‘In de zomer van 2021 hebben we ingezet op de bekendmaking van ons aanbod bij potentiële verwijzers zoals de jeugdrechtbank, de familierechtbank en het parket. We organiseerden ook enkele online infosessies. Kort daarop ontvingen we de eerste dossiers. Het aantal aanmelding zit sinds het najaar van 2021 in een sterk stijgende lijn.’
Inez: ‘We vinden het belangrijk om goed met de verwijzers te blijven communiceren. Daarom bezorgen we hen op regelmatige basis een overzicht van de wachtlijst en houden we hen op de hoogte van de opstart en de stopzetting van dossiers.’

Uit onderzoek blijkt dat kinderen voldoende ontwikkelingskansen krijgen als één van beide ouders het ouderschap op een goede manier opneemt.

Wat zijn de volgende stappen voor het OCS-team in 2022?

Inez: ‘We willen het nieuwe aanbod verder uitrollen en met het team helemaal in de praktijk duiken. Omdat de aanmeldingen blijven binnenstromen, beslisten we om de jaaropleiding in 2022 te herhalen. Net als de vorige keer kunnen hierop niet alleen CAW-medewerkers intekenen, maar ook medewerkers uit andere organisaties. Met de keuze voor die aanpak zorgen we ervoor dat de expertise rond dit thema in diverse organisaties wordt geborgd en dat mensen met vragen niet moeten doorverwezen worden.’
Lutgart: ‘We willen kritisch naar onze interventies kijken. Het gaat immers om een nieuw en uniek aanbod. In samenwerking met de Interactie-Academie nemen we in 2022 onze effectiviteit en efficiëntie onder de loep. We legden daarvoor al enkele contacten met hogescholen en universiteiten. Op die manier willen we de kwaliteit van onze hulpverlening verder aanscherpen voor ouders en kinderen in hoogconflictueuze scheidingen.’

Ze zijn met meer dan je denkt, de mensen die het moeilijk hebben. In 2021 ging CAW Limburg aan de slag met 2 642 vragen over de relatie tussen ouders en kinderen en met 1 906 vragen over partnerrelaties. Zin in meer verhalen en cijfers? Lees ons jaarverslag van 2021.

*bron: https://sociaal.net/achtergrond/vechtscheiding-bezoekruimte/