Familiaal geweld raakt kinderen

De zorg voor kinderen is groot bij ouders, familie, omgeving. Op alle levensdomeinen worden ze met de beste zorg omringd. Maar in de hulpverleningspraktijk merken we dat de impact van verbaal, fysiek of psychisch geweld tussen de opvoedingsfiguren of in de directe omgeving van kinderen, niet ten volle ernstig genomen wordt. 

Het vormt niet alleen een pedagogisch probleem. De schadelijke impact van geweld en stress weegt ook door op de neurologische ontwikkeling van kinderen. Bessel van der Kolk, psychiater en autoriteit in traumabehandeling, beschrijft de impact van negatieve emoties op de ontwikkeling van het brein van bij de geboorte. Hij bespreekt neuroplasticiteit en de vaststelling dat het brein zich naast de invloed van aanleg en temperament ook op een ‘gebruiksafhankelijke manier’ ontwikkelt.  Als je je veilig en geliefd voelt, specialiseren je hersenen zich in ontdekken, spelen en samenwerken. Als je je bang en ongewenst voelt, spitsen ze zich toe op het omgaan met gevoelens van angst en verlating. (van der Kolk, 2016, Traumasporen, Uitgeverij Mens!)

“Als je je bang en ongewenst voelt, spitsen je hersenen zich toe op het omgaan met gevoelens van angst en verlating”

Onderzoek toont aan dat de reactie  van kinderen sterk wordt bepaald door de mate van stress of kalmte die hun ouders vertonen. Ouders die erg in beslag worden genomen door huiselijk geweld, reageren mogelijk te emotioneel instabiel en inconsequent om hun kinderen troost en veiligheid te bieden. De mate waarin kinderen een innerlijk gevoel van veiligheid bij hun ouders of zorgfiguren ervaren, zal hun omgang met frustraties en teleurstellingen bepalen. Deze ervaringen dragen bij tot de on/veilige emotionele gehechtheid bij het kind. En beïnvloeden op latere leeftijd ook de omgang in hun partnerrelaties en in de relatie tussen henzelf als ouder en hun kinderen. 

Kinderen die zich op heel jonge leeftijd niet veilig voelen, hebben moeite met het reguleren van hun stemmingen en emotionele reacties als ze ouder worden.  Langlopend onderzoek legt verbanden tussen de verstoorde emotionele communicatie tussen kinderen en hun ouders en de ontwikkeling van een problematisch zelfbeeld, emotionele impulsiviteit, woede en suïcidaal gedrag. 

“Er is nood aan een niet-beschuldigende benadering om familiaal geweld sneller bespreekbaar te maken.”

In het belang van de zorg voor kinderen is het nodig dat ouders en partners bij relationele moeilijkheden professionele hulp en ondersteuning zoeken. We stellen vast dat de stap naar hulpverleningsondersteuning laat wordt gezet. Doorgaans vonden al meerdere incidenten met fysieke agressie plaats voor er een vraag komt naar relatiebegeleiding, crisishulpverlening of zelfs opname op een veilig adres. De drempel naar psychosociale hulpverlening is nog steeds zeer hoog. Er is nood aan een niet-beschuldigende benadering om familiaal geweld sneller bespreekbaar te maken.

Het CAW zet sterk in op het voorkomen en aanpakken van familiaal geweld. We bieden verschillende vormen van hulp. We zijn samen met de Vertrouwenscentra Kindermishandeling de drijvende kracht achter de hulplijn 1712. We bieden crisishulpverlening, bemiddeling, en verschillende vormen van relatiebegeleiding. We zetten in op relatieherstel tussen ouders en kinderen in de bezoekruimte, en we bieden ook (beveiligde) opvang voor mensen die een tijdelijk onderkomen nodig hebben. Naast veiligheid ligt de focus ook op de relationele dynamiek. Zo wordt ook aandacht besteed aan de impact op kinderen. 

Foto: Ron Lach